Een druilerige dag in Munkfors: wandelen langs historie en natuur
Soms zijn het juist de druilerige dagen die de mooiste avonturen opleveren. Vandaag is zo’n dag. Ondanks de grijze lucht en de fijne motregen heeft de groep er zin in: we gaan eropuit! Via Komoot hebben we een mooie wandeling gevonden in Munkfors, een plaats met een rijke geschiedenis en prachtige natuur.
Tip: De volledige route is te vinden op Komoot.
Startpunt: Gamla Bruket en de historische industriële omgeving
We beginnen onze wandeling van ca. 5 km bij Gamla Bruket, een historisch industrieel gebied met goed bewaarde gebouwen uit de tijd dat Munkfors een belangrijk centrum voor ijzerproductie was.
Vanaf hier hebben we een prachtig uitzicht op de brandweerkazerne, waarvan de weerspiegeling in het water een bijna sprookjesachtig beeld vormt. We volgen het pad langs de waterkant en genieten nog even van dit schilderachtige beeld, voordat we onze route vervolgen richting de waterval.
De waterval in de rivier de Klarälven is met een verval van 17 meter de hoogste natuurlijke waterval in deze stroom. In 1931 werd ernaast een elektriciteitscentrale gebouwd, die tegenwoordig 33 MW per jaar opwekt. In de zomer wordt het water op bepaalde dagen vrijgelaten, wat zorgt voor een spectaculair schouwspel. De kracht en omvang van de waterval variëren afhankelijk van de waterstand.
Klarälven begint als een beek in Härjedalen bij de berg Brändstöten, stroomt door de Tandsjöarna-meren en mondt via het Rogenmeer uit in Noorwegen. Vóór de instroom in Zweden in het noorden van Värmland, heet de rivier Trysilelva en volgt dan een spleetvallei naar het zuiden. De rivier kronkelt zich een weg en vormt een indrukwekkende meanderende loop. De rivier de Klarälven mondt uit in het Vänernmeer in een delta met acht grote uitstromen in en rond Karlstad.
Na te hebben genoten van de indrukwekkende waterval wandelen we verder richting de brandweerkazerne. Onderweg zien we in het gras een oude turbineblad staan. Indrukwekkend hoe groot zo’n ding is!
Wegwijzers naar het verleden van Gamla Bruket
Op het grasveld van Gamla Bruket staat een paal met meerdere wegwijzers, die verwijzen naar de verschillende gebouwen op het terrein: de brandweerkazerne, het café, de modelmusea en meer. Ooit was dit een bruisende staalsmederij, maar nu heerst er een serene stilte—een stilte vol verhalen. De oude ijzeren hamer voor het kantoor herinnert nog steeds aan de tijd dat het terrein gevuld was met het ritmische geluid van de smederij. Hoewel de machines niet meer draaien, blijft de geschiedenis hier tastbaar aanwezig.
Tip: Lees meer over de geschiedenis en het behoud van dit erfgoed op Gamla Bruket.
De brandweerkazerne
Normaal gesproken kun je hier een kijkje nemen in de brandweerkazerne, waar het blusmuseum is gevestigd met onder andere een indrukwekkende stoombrandweerwagen van John Ericsson. Ook het modelmuseum is een bezoek waard, met gedetailleerde schaalmodellen van machines en hutten, waarvan sommige zelfs in beweging komen door stromend water.
Tijdens onze wandeling waren de deuren gesloten, maar dat doet niets af aan de charme van de plek. De historische gebouwen ademen nog steeds de sfeer van vroeger en prikkelen de verbeelding—wat zou hier zich allemaal hebben afgespeeld?
De brandweerkazerne, ook wel het spuithuis genoemd, werd rond 1840 gebouwd en kreeg begin 1900 een toren speciaal voor het drogen van linnen brandslangen. Binnen zijn verschillende historische blusapparaten te bewonderen, waaronder een stoomspuit die in 1884 uit Ljusne werd overgenomen. Destijds bestond er nog geen georganiseerde brandweer. Bij brand moesten arbeiders uit de nabijgelegen mechanische werkplaats (nu Fröken Ruth’s Café en modelmuseum) zich haasten om de stoomspuit in werking te zetten, terwijl anderen naar de stallen renden om paarden op te halen. Pas in 1914 werd een industriële brandweer opgericht, waarmee ook de aanschaf van de motorspuit van Henriksson een feit werd.
Op weg naar Fröken Ruths Café
Vanaf de brandweerkazerne wandelen we verder en komen op een grasveld waar we verschillende oude objecten tegenkomen. Hier staat onder andere een oude verroeste wagon, die herinneringen oproept aan de industriële geschiedenis van deze plek.
Niet ver van het grasveld zien we Fröken Ruths Café al opdoemen. Het café, gelegen in een karakteristiek oud pand waar vroeger de mechanische werkplaats was, biedt in de zomermaanden een gezellig rustpunt met koffie, thee, huisgemaakt gebak, wafels en ijs.
De exacte openingstijden wisselen per seizoen, maar buiten deze periode is het pand te huur. Verderop vervolgen we onze wandeling, waarbij we Fröken Ruths Café achter ons laten en de route van Komoot volgen. De industriële sfeer van het terrein blijft ons vergezellen terwijl we op weg zijn naar Martinverket.
Langs Martinverket
Vanaf Fröken Ruths Café wandelen we verder en komen langs Martinverket. Dit historische gebouw, ooit het kloppende hart van de staalproductie, is een stille getuige van een revolutionaire smelttechniek. Hier werd met de martinoven staal geproduceerd op een manier die destijds baanbrekend was.
Een baanbrekende ontdekking in de staalindustrie
In 1864 ontdekte Johan Fredrik Lundin per toeval een nieuwe methode om staal te smelten, wat later het Siemens-Martin-proces zou worden. Zijn innovatie, een gasgenerator, maakte efficiëntere verwarming en extreem hoge temperaturen mogelijk. Dit proces betekende een grote doorbraak in de staalproductie.
Hoewel Lundin verwikkeld raakte in een patentgeschil met de gebroeders Siemens, bleef zijn bijdrage cruciaal. De martinoven in Munkfors, oorspronkelijk gebouwd in 1877 en vernieuwd in 1915, is de laatst overgeblevene in Europa. Deze oven was in gebruik tot 1941 en is een uniek stukje industriële geschiedenis!
Uitzicht vanaf de brug over de Klarälven
We vervolgen onze route en betreden een oude brug over de Klarälven. We kunnen de brug niet helemaal oversteken omdat de andere kant is afgesloten, maar vanaf de brug hebben we een prachtig uitzicht op de rivier met in de verte Laxholmen.
Laxholmen: van staalproductie tot kunstcentrum
Laxholmen, een eiland in de rivier de Klarälven, was ooit een belangrijke locatie voor de staalindustrie. In 1890 werd hier een fabriek gebouwd voor koudwalsen, een baanbrekende techniek waarmee onder andere staal voor Gillette-scheermesjes werd geproduceerd. In 1931 werd de productie verplaatst en kreeg het eiland later een culturele bestemming.
Tegenwoordig is Laxholmen Kulturhus een bruisend centrum voor kunst en cultuur. Bezoekers kunnen er genieten van wisselende tentoonstellingen, sculpturen van de in Munkfors geboren kunstenaar Bo Englund en een bijzondere graffitiruïne waar artiesten zich creatief mogen uitleven. Elke zomer opent het centrum zijn deuren met een speciaal thema, waardoor het altijd de moeite waard is om terug te komen.!
Naast Laxholmen zien we ook een andere oude brug, die het eiland met het vasteland verbindt. Deze historische brug, gebouwd in de 19e eeuw, diende oorspronkelijk om arbeiders en materialen naar de koudwalsfabriek te vervoeren. Tegenwoordig biedt de brug toegang tot Laxholmen Kulturhus, een cultureel centrum met kunst- en beeldententoonstellingen. De brug zelf is een bezienswaardigheid op zich en herinnert aan het industriële verleden van de regio.
Langs de rivier en door Munkfors
We vervolgen onze route, die eerst nog een stuk langs de rivier loopt voordat we door de straten van Munkfors wandelen. Dit laatste deel van onze wandeling voert ons door het centrum en langs woonhuizen. Niet het meest indrukwekkende stuk van de route, maar het biedt een mooie gelegenheid om gezellig bij te praten.
Inmiddels hebben we wel zin in een kopje koffie, maar is helaas Kwibus, de hond van mijn zus en zwager, niet welkom in het café. Hierdoor besluiten we het koffiemoment uit te stellen tot we weer thuis zijn.
Een korte verkenning van Hästskoholmen
Voordat de wandeling ons bij de parkeerplaats terugbrengt, besluiten we de tocht af te sluiten met een korte verkenning van Hästskoholmen. Dit natuurreservaat biedt een gevarieerd landschap met rivierstranden, bossen en heide. Er loopt een mooi wandelpad over het eiland, en in het zuidwesten vind je een zwemgedeelte en barbecue plaatsen.
Om Hästskoholmen te bereiken, steken we via een hangbrug de rivier over. Dit zorgt voor een prachtig uitzicht over het water en is een mooi moment om even stil te staan bij de omgeving.
Dit eiland is al eeuwenlang een geliefde plek voor de inwoners van Munkfors. In de 19e eeuw werd het gebruikt als vermaaksoord voor de elite, en later als dans- en feestlocatie voor de arbeiders. Nu is het een prachtig stukje natuur waar historie en ontspanning samenkomen. Tijdens onze verkenning poseert Kwibus trots op een afgezaagde boomstam met het water op de achtergrond – een prachtig beeld van deze sfeervolle omgeving.
Verkleumd maar voldaan keren we terug naar de auto. Op naar Hus Björken, waar een warm kopje koffie op ons wacht. Wat een bijzondere dag! Soms heb je niet veel meer nodig dan een mooie wandeling, een stukje geschiedenis en goed gezelschap.
Wat is Komoot?
Komoot is een digitale tool waarmee gebruikers routes kunnen ontdekken, plannen en navigeren. Het platform maakt gebruik van gedetailleerde kaarten en geavanceerde routeberekeningen om de beste paden en wegen voor jouw activiteit te selecteren. Komoot is ideaal voor avonturiers die graag nieuwe gebieden willen verkennen en routes willen afstemmen op hun voorkeuren. Het helpt bij het vinden van de mooiste paden en zorgt ervoor dat je onderweg niet voor verrassingen komt te staan.
Belangrijke functies:
- Integratie met apparaten: Werkt met Garmin, Wahoo, en smartphones.
- Routeplanning: Kies een activiteit (wandelen, fietsen, mountainbiken, etc.) en Komoot stelt een route op basis van terrein, hoogteverschillen en wegen.
- Navigatie: Stapsgewijze navigatie met spraakbegeleiding zodat je nooit verdwaalt.
- Hoogteprofielen: Bekijk hoe steil een route is en bereid je voor op uitdagende beklimmingen.
- Offline kaarten: Download routes en kaarten om zonder internetverbinding te navigeren.
- Gebruikerservaringen: Lees beoordelingen, tips en aanbevelingen van andere outdoorliefhebbers.
